Þetta stutta yfirlit var upphaflega birt í september 2018 sem hluti af færslunni Halastjörnur fyrr og nú - 3. Tuttugasta öld.
Gísli Hlöðver Pálsson
Foreldrar Keflvíkingsins Gísla Hlöðvers voru þau Kristín Gísladóttir og Páll S. Pálsson. Árið 1949 fluttist hann til Bandaríkjanna með móður sinni, þá sex ára gamall. Í hinu nýja landi tók hann upp ættarnafn stjúpföðurs síns og nefndist eftir það Jack Gilbert Hills.
Gísli Hlöðver/Hills vakti snemma athygli fyrir framúrskarandi hæfileika á sviði raunvísinda, einkum þó stjörnufræði og eðlisfræði, eins og sjá má á þessum íslenska fréttapistli:
- Morgunblaðið, 1. mars 1962: Menn og málefni.
Árið 1969 lauk Hills doktorsprófi í stjarneðlisfræði frá Michigaháskóla með ritgerð um uppruna og þróun sólkerfisins. Þetta verk hans vakti talsverða athygli:
- Timinn, 2. apríl 1970: Ungur Keflvíkingur hlýtur viðurkenningu í Bandaríkjunum sem vísindamaður.
- Jack G. Hills, 1970: Dynamic Relaxation of Plaetary Systems and Bode's Law.
- Jack G. Hills, 1970: The Formation of the Terrestrial Planets.
Að námi loknu vann Hills áfram að rannsóknum í stjarneðlisfræði við Michiganháskóla og fleiri skóla. Árið 1981 þáði hann svo stöðu sem stjarneðlisfræðingur við Los Alamos Rannsóknarstofnunina í Nýju Mexíkó.
Prófessor Jack G. Hills á skrifstofu sinni í stjarneðlisfræðideild ríkisháskólans í Michigan árið 1979.
Jack Hills er sérfræðingur í útreikninum á hreyfingu himintungla, sviði sem kalla mætti stjörnuaflfræði á íslensku, og þar hefur hann gert ýmsar mikilvægar uppgötvanir. Fyrir utan áðurnefndar niðurstöður um reikistjörnukerfi, færði hann meðal annars rök fyrir því árið 1981, að flesta halastjörnukjarna sé að finna, ekki í hinu fjarlæga Oort-skýi, heldur í skífulaga svæði í plani sólkerfisins fyrir utan svokallað Kuiper-belti. Þessi skífa er nú við hann kennd og kölluð Hills-skýið, en stundum er einnig talað um innra Oort-skýið.
- J. G. Hills, 1981: Comet showers and the steady-state infall of comets from the Oort cloud.
Á þessari skýringarmynd er stjörnukerfið, sem við köllum venjulega sólkerfið okkar, í miðjunni. Þar fyrir utan er skífulaga Kuiper-beltið (litað ljósblátt). Skífan fyrir utan Kuiper-beltið er Hills-beltið. Hið kúlulaga Oort-ský umlykur svo allt saman.
Á níunda og tíunda áratugnum vann Hills meðal annars að rannsóknum á hreyfingum smástirna og halastjarna í sólkerfinu og áhrifum hugsanlegra árekstra slíkra fyrirbæra við jörðina:
- J. G. Hills og M. P. Goda, 1993: The fragmentation of small asteroids in the atmosphere.
- J. G. Hills og C. L. Mader, 1997: Tsunami Produced by the Impact of Small Asteroids.
- J. G. Hills og M. P. Goda, 1999: Damage from comet-asteroid impacts with Earth.
- Morgunblaðið, 1998 (viðtal við Hills): Eins og þruma úr heiðskíru lofti.
- Kvikmyndin Deep Impact frá 1998.
Árið 2005 fannst sólstjarna, sem ferðaðist með ofsahraða í gegnum Vetrarbrautina. Fljótlega kom í ljós, að Hills hafði spáð fyrir um tilvist slíkra stjarna sautján árum áður:
- Jack G. Hills, 1988: Hyper-velocity and tidal stars from binaries disrupted by a massive Galactic black hole.
- Wikipedia: Hypervelocity stars.
- Lifandi vísindi, 2010: Stjörnur flýja frá útskýringum fræðimanna.
- BBC, 2015: Hypervelocity stars wander cosmos.
Hills hefur unnið að mörgum öðrum áhugaverðum verkefnum á sviði stjörnuaflfræði. Eftirfarandi listi gefur góða mynd af helstu viðfangsefnum hans:
- Jack G. Hills: Greinar frá og með 1970.