Gagnagrunnur


Gagnagrunnur

.

Gagnagrunnur yfir yfirnáttúrleg minni í fornaldarsögum Norðurlanda.

Staða: óopiber

Leiðbeiningar


>> OPNIÐ HÉR <<xxxxxxxx

Gagnagrunnurinn nær yfir efni 44 sagna. Í sumum tilvikum hafa bæði prósatexti og rímur verið orðtekin (sbr. heimildalykil). Um er að ræða eftirfarandi sögur:

.

Af Upplendingakonungum
Andra rímur
Áns saga bogsveigis
Ásmundar saga kappabana
Bósa saga og Herrauðs + Bósa rímur
Egils saga einhenda
Frá Fornjóti og hans ættmönnum
Friðþjófs saga hins frækna
Gautreks saga
Geðraunir
Gríms rímur og Hjálmars
Gríms saga loðinkinna
Göngu-Hrólfs saga
Haralds rímur Hringsbana
Hálfdanar saga Brönufóstra
Hálfdanar saga Eysteinssonar
Hálfs saga og Hálfsrekka
Helga þáttur Þórissonar
Hervarar saga og Heiðreks
Hjálmþérs saga og Ölvis
Hrólfs saga Gautrekssonar
Hrólfs saga kraka og kappa hans + Bjarkarímur
Hrómundar saga Gripssonar + Griplur
Illuga rímur
Illuga saga Gríðarfóstra
Ketils saga hængs
Norna-Gests þáttur
Ormars rímur
Ragnars saga loðbrókar
Rímur af Sigurði fót
Rímur af Þóri hálegg
Sigurðar rímur Fornasonar
Sturlaugs saga starfsama + Sturlaugs rímur
Sögubrot af nokkrum fornkonungum
Sörla saga sterka
Sörla þáttur
Tóka þáttur Tókasonar
Úlfhams rímur
Völsunga saga
Yngvars saga víðförla
Þáttur af Ragnars sonum
Þorsteins saga Víkingssonar
Þorsteins þáttur bæjarmagns
Ölvis rímur sterka
Örvar-Odds saga

.

Gagnagrunnurinn samanstendur af 33 flokkum og ýmsum atriðum sem undir þau falla:

.

Álög (11)

álagasending

dauði

frelsun

friðleysi

forsending

gleymska

gagnálög

hlutir

reiði

umbreyting

vilji

—> Hamskipti > álög

—> Fjölkynngi > kasta á

—> Orð og hljóð > formæling

Andleg birtingarmynd (3)

andi

draumur

hugur

—> Dauði > afturganga

—> Forspá > draumur, fylgja

—> Haugur > draugur

Annar heimur (8)

eyja

framhaldslíf

Glæsivellir

hel

neðanjarðar

Sámsey

staður

tengist vatni

—> Vættabyggðir

Augu (4)

augu þekkjast

blinda

eldsaugu

máttug augu

Berserkir (6)

án hugtaks

bræður

einn

fjölkunnugir

tólf

tröll

—> Fjölkynngisbrögð > hamremmi

—> Galdraiðkun > reiði

—> Meinvættir > blámenn

—> Orð og hljóð > óhljóð

Blót (9)

andstaða

blótmaður

blótnaut

blótstaður

goðin blótuð (Óðinn, Baldur)

hof

hofgyðja

skurðgoð

spáfregn

—> Goðin

Dauði (8)

afturganga

bálför

brenna

endurlífgun

feigð

grjótkast

helgiathöfn

útför

—> Annar heimur

—> Goðin > dauði, Hel

—> Haugur

Drykkir (8)

bjór

minni og óminni

lækningadrykkur

mjöður

skaðræðisdrykkur

styrkjandi

svefndrykkur

vín

—> Eitur > drykkur

Dýr (6)

fugl

hestur

hjörtur

hundur

ormur[1]

villidýr

—> Eitur > eitrað dýr

—> Forspá > draumur, dýr, fylgja

—> Hamskipti

—> Menn og dýr

Eitur (6)

eitrað dýr

eiturspýja[1]

drykkur

ónæmi

sverð

vopn

Eldur (3)

eldspýja

eldvaðsla

grandar ekki

—> Dauði > brenna

—> Hamskipti > hamur brenndur

—> Haugur > eldur

Fjölkunnugir (23)

Bjarmar

drottning

dvergur

Finnar

flagð

fóstra

fóstri

galdramaður

gyðja[2]

hálftröll

hofgyðja

jötunn

karl[3]

kona[4]

konungsdóttir

konungssonur

konungur

meinvættur

seiðfólk

stjúpmóðir

tröll

viðhorf

völva

—> Berserkir > fjölkunnugir

—> Meinvættir

—> Vættir

Fjölkynngi[5] (19)

andhiti

brögð

feikn

forneskja

hefnd

galdur

gerningar

kennsla

konstur

kukl

kunnátta[6]

kynngi

list

seiður

stjörnuþekking

trölldómur

tröllskapurtöfrar


[1] ormur: einnig „dreki“.
vísdómur[7]

—> Álög

—> Blót

Fjölkynngisbrögð[8] (27)

ástargaldur

byr

eggjar deyfðar

efling[9]

eftirrýni

fýla

gandreið

galdraónæmi

gerningaveður[10]

hamremmi[11]

hraði

jarðvaðsla[12]

kraftur

kyrrsetning[13]

myrkur

ósýnileiki

ráðgjöf

reykur

sálför[14]

sjónhverfing

sjúkdómur

spá

svefn

varnargaldur

vitneskja um nafn

vopnaónæmi

þoka

—> Hamskipti

—> Lækning

Forlög (4)

hjónaband

sköp

örlaganorn

örlög

—> Forspá

Forspá[1] (10)

dauði

draumaráðning

draumur

dýr

forsjál(l)

fylgja

fæðing

hjónaband

ófriður

ósigur

—> Blót > spáfregn

—> Fjölkynngisbrögð > spá

—> Forlög

Galdraiðkun[2] (4)

læti

reiði

rúnir

seiðhjallur

—> Álög > vilji

—> Blót

—> Drykkir

—> Kjöt

—> Mögnuð orð

Goðin (16)

áheit

ásynja

dauði

fórn

gjöf

Hel

hjálp

meingjörð

Óðinn

ráðgjöf

reiði

Vanir

vantrú

æsir

önnur goð

Þór

—> Annar heimur > Hel

—> Blót

Gæfa (7)

auðna

gifta

hamingja

heill

ógæfa

ógæfuhlutir

gæfa veitt

Hamskipti (15)

álög

björn

dreki[3]

finngálkn

fiskur

fjölhamskipti

fugl

göltur

hamhleypa

hamur brenndur

hundur

hvalur

litaskipti

sjálfviljug

önnur dýr

—> Álög > umbreyting

Haugur (7)

berserkjahaugur

draugur

eldur

fylgihlutir

haugbúi

haugbrot

haugseta[4]

—> Dauði > útför

Jurtir (3)

ávöxtur

grös[5]

laukur

Kjöt (8)

björn

blóð

hrátt

húsdýr

innmatur

mannakjöt

ormur

úlfur


[1] eiturspýja: einnig ef menn blása eitri.

[2] gyðja: ekki í merkingunni „ásagyðja“, heldur fjölkunnug kona, tröll.

[3] karl: karlmenn, þ.e. ekki karlkyns vættir

[4] kona: kvenmenn, þ.e. ekki kvenkyns vættir

[5] Fjölkynngi: Hugtök sem notuð eru fyrir ýmis afbrigði fjölkynngi, eða tengjast hæfileikanum/ kunnáttunni.

[6] kunnátta: Hugtök sem tengjast kunnáttu, s.s. „margkunnandi“.

[7] vísdómur: tengist orðunum „vís“... eða „viska“.

[8] Fjölkynngisbrögð: þau brögð sem hinir fjölkunnugu fremja.

[9] efling: einnig „efla“.

[10] gerningaveður: Á einnig við um kulda (ís og frost).

[11] hamremmi: Á einnig við orð eins og „hamast“ og „hamaður“.

[12] jarðvaðsla: menn sem vaða eða hverfa í jörðina.

[13] kyrrsetning: eins ef maður festist við hlut eða hlutur við hann.

[14] sálför: einnig „hamför“.

[15] Forspá: Forspá fólks sem ekki endilega má telja fjölkunnugt. Spádómur völva fellur hins vegar undir Fjölkynngisbrögð > spá.

Kristin áhrif (8)

djöfull

fjandi

guð

heiðni

hugtök

kristin táknfræði

Kristur

signing

Líkaminn (13)

aldur

blástur

fæðing

hár

hiti

hráki

hungur[6]

líkamshluti

líkamslitur

mæði

styrkur

stærð

útlitseinkenni

—> Menn og dýr > útlitseinkenni

Lækning (3)

græðing

klæði

smyrsl

—> Drykkir

—> Fjölkynngisbrögð > sjálfslækning

—> Jurtir

—> Töfragripir > silki, steinn

Meinvættir (11)

blámaður

dreki

finngálkn

flagð

gýgur

jötunn

risi

skálabúi

skessa

tröll

þurs

—> Berserkir

—> Fjölkunnugir

—> Vættir > vatnavættur

Menn og dýr (4)

eiginleikar

fuglamál

samlíking

útlitseinkenni

—> Hamskipti

Orð og hljóð (7)

bundið mál

eiður

formæling

heitstrenging

illyrði

nafn

óhljóð

—> Álög

—> Vættir > vættur nefnd

Töfragripir (17)

gler

horn

hringur

huliðshjálmur

kefli

málmur

silki

steinn

svefnþorn

tafl

tjald

töfraklæði

töfraskyrta

skip

skjóða

sproti

ægishjálmur

—> Vopn og herklæði

Vopn og herklæði[7] (13)

atgeir

brynja

burtstöng

dvergasmíði

geir[8]

herklæði

hnífur

kylfa

sax

skjöldur

sverð

önnur vopn

ör

—> Eitur > sverð, vopn

—> Fjölkynngisbrögð > eggjar deyfðar, vopnaónæmi

—> Töfragripir > töfraskyrta

Vættabyggðir (19)

austur

Álfheimar

berg

Bjarmaland

eyja

Finnmörk

fjall

Gandvík

Geirröðargarðar

hellir

Helluland

hóll

Hundingjaland

Jötunheimar

norður

óbyggð

Risaland

skógur

steinn

—> Annar heimur > Glæsivellir

Vættir (14)

álfur

dís

dvergur

flagð

hálftröll

jötunn

kynblöndun

norn

risi

skjaldmey

valkyrja

vatnavættur[9]

verndarvættur

vættur nefnd

—> Fjölkunnugir


[1] Forspá: Forspá fólks sem ekki endilega má telja fjölkunnugt. Spádómur völva fellur hins vegar undir Fjölkynngisbrögð > spá.

[2] Galdraiðkun: Aðferðir, búnaður og meðul sem notuð eru við galdraiðkun.

[3] dreki: einnig „ormur“ í sömu merkingu.

[4] Á bæði við um menn sem sitja á haugi og haugbúa sem sitja í haugi.

[5] grös: mest lífgrös, en einnig ax (korn) og blað.

[6] hungur: einnig þorsti.

[7] Vopn og herklæði: eru annað hvort gædd yfirnáttúrlegum eiginleikum eða þá að álög hvíla á.

[8] Geir: einnig „spjót“.

[9] vatnavættur: ýmist góðar eða vondar.

.