Í dag var spurt í „Málspjalli“ hvað orðið þýfgaður merkti. Ég svaraði með vísun í Íslenska nútímamálsorðabók þar sem sögnin þýfga er skýrð 'spyrja (e-n) (að e-u)' með dæminu hann þýfgaði hana um nánari upplýsingar. Þetta er sú merking sem ég hef alltaf lagt í sögnina, nema hvað mér finnst hún sterkari eða ágengari en spyrja og í Íslenskri orðabók er þetta orðað 'þráspyrja, spyrja í þaula'. En í umræðum var spurt hvort þetta merkti ekki 'þjófkenna' og það gerði það vissulega áður fyrr – fyrsta skýring orðsins í Íslenskri orðabók er ‚'bera þjófnað á, þjófkenna' og sama máli gegnir um Íslensk-danska orðabók frá 1920-1924. Í Íslenskri orðsifjabók er merkingin sögð 'þráspyrja' og 'þjófkenna' en sú síðarnefnda merkt sem úrelt.

Orðið er skylt þýfi og þjófur og merkingin 'þjófkenna' liggur því beint við og kemur fram í fáeinum dæmum, t.d. í Þjóðsögum Jóns Árnasonar frá 1862: „Einn vinnumaður séra Péturs var grunaður um kartöplu-tökuna; þó þóktu vanta nægar ástæður, til að þýfga hann um stuldinn.“ Í Þúsund og einni nótt frá 1864 segir: „Hvernig gátuð þið þýfgað hann svona ófyrirsynju og misþyrmt honum einsog þjóf?“ Í Svindlarasvipunni 1933 segir: „Ari lét Guðrúnu þýfga stúlkurnar um meiri dollara.“ Í Eyjablaðinu 1939 segir: „Það er ekki svoleiðis, að ég sé að þýfga þig, en það var svo napurt, að hann hvarf.“ Í Lesbók Morgunblaðsins 1958 segir: „Var hann svo þýfgaður nokkuð meira, en ekkert hafðist upp úr honum, svo honum var enn stungið inn.“

Ég finn aðeins örfá dæmi til viðbótar þessum um að þýfga merki 'þjófkenna' – merkingin er mjög oft 'þráspyrja, spyrja í þaula' en einnig 'krefja um svör eða upplýsingar' eins og í „Stjórnmálaflokkar þýfgaðir svara“ í Vísi 2021 og „Samtök verslunar og þjónustu hafa þýfgað ráðherra um viðbrögð“ í Fréttablaðinu 2011. Sögnin getur líka merkt 'krefja um einhvern hlut', eins og í 'Hún hljóp út þegar faðir hennar fór að þýfga Andrés um brennivínið' í Alþýðublaðinu 1957 og 'Bæjaryfirvöld á Austur-Héraði þýfga Kaupfélag Héraðsbúa um land til kaups' í Morgunblaðinu 2004. Hún virðist jafnvel geta merkt 'saka um' eins og í „Heldur ekki siðblindan, þótt hann hafi verið um það þýfgaður“ í Morgunblaðinu 2018.