Við Íslendingar reiðum okkur mjög á enskar þýðingar þegar þýða þarf úr millimáli. Hjá þeim sem þýða á ensku vill hins vegar gæta menningarlegs yfirgangs sem birtist í því að þýðendur leyfa sér iðulega að víkja meira frá frumtexta en gengur og gerist. Það gera þeir meðal annars í krafti þess að enska er heimsmál og getur ráðið úrslitum um velgengni höfundar. Dæmi eru um að umdeildar enskar þýðingar úr framandi málum hafi síðan verið þýddar á íslensku.

Þar sem lítið sem ekkert hefur verið skrifað um þetta á íslensku lagðist ég yfir eitt og annað sem hugsað hefur verið um þetta annars staðar í heiminum. Og viti menn, málið reyndist miklu margslungnara en ég hafði ímyndað mér. Í ljós kom að slíkar þýðingar eru víða stundaðar enn þó að UNESCO mæli ekki með því. Nóbelsverðlaun hafa meira að segja verið veitt á grundvelli þeirra. Aðalástæða þess að enn er víða gripið til þýðinga úr millimálum er skortur á þýðendum úr tilteknum frummálum, ekki síst málum sem töluð eru í Asíu. Sá skortur er aðkallandi hér á litla Íslandi og við eigum satt að segja fáa eða enga þýðendur úr mörgum „stórum“ málum. Við yrðum því snöggtum snauðari ef þýðingar úr millimálum væru ekki stundaðar hérlendis og reyndar er það svo að mörg af grundvallarritum íslenskrar menningar hafa fyrst komið til okkar úr millimálum. Margar íslenskar bækur hafa verið og eru enn þýddar á aðrar tungur úr millimáli.

Vegna minnkandi áhuga á tungumálanámi gæti svo farið að við yrðum að reiða okkur enn meira á millimálsþýðingar úr ensku í framtíðinni sem getur verið viðsjárvert eins og ég rek í greininni. En ætli þýðing úr millimáli sé endilega lakari en þýðing sem er gerð úr upprunalega málinu? Hér er tilvalið efni í doktorsritgerð fyrir þýðingafræðing sem talar tungum.

Greinin mín heitir „Þegar þýtt er úr millimáli – Neyðarbrauð eða nauðsyn?“ og birtist í tímaritinu Milli mála sem gefið er út af Stofnun Vigísar Finnbogadóttur.