Eiga Jón og Jónas að hafa vistaskipti?

Jón Karl Helgason, 16/06/2011

Í nýju hefti af Andvara birti ég grein undir titlinum "Manngangur sjálfstæðisbaráttunnar" þar sem rakið er hvernig líkneski Jóns Sigurðssonar rataði á Austurvöll. Í upphafi greinarinnar er vitnað í nýlega skáldsögu Kára Tuliniusar, Píslarvottar án hæfileika, þar sem segir frá fimm reykvískum ungmennum sem dreymir um að skipuleggja hryðjuverk en eiga í nokkru basli með að finna sér málstað sem þau geta trúað á og barist fyrir. Í síðari hluta sögunnar, sem gerist í nóvembermánuði 2008, sitja tvö þessara ungmenna, Sóli og Lilja, á bekk undir styttunni af Jónasi Hallgrímssyni í Hljómskálagarðinum og ræða um styttur bæjarins og táknrænt gildi þeirra. Sóli saknar líkneskis af Jóni Arasyni, eina „Íslendingnum sem beitti vopnum gegn Dönum“.  ‘Listaskáldið góða’ er hins helsta átrúnaðargoð Lilju og ef hún mætti ráða hefðu líkneski þeirra Jóns Sigurðssonar, sem stendur á miðjum Austurvelli, umsvifalaus vistaskipti. Hún segir meðal annars: "Af hverju heldurðu að Jónas sé hafður hérna í felum í rjóðri í Hljómskálagarðinum meðan dauðyfli eins og Jón Sigurðs stendur fyrir framan Alþingi? Ég meina það, gaurnum datt ekkert betra í hug til að vekja athygli á sjálfstæðisbaráttu Íslendinga en að senda danska ríkinu gíróseðil eins og einhver helvítis þjóðarbúðarloka. Hann er mest sorrí sjálfstæðishetja í öllum heiminum.“ Í augum stúlkunnar er Jón táknmynd þess úrkynjaða valds sem hún og félagar hennar vilja gera uppreisn gegn – „vælukjói og konungssleikja, hetja búrókrata og endurskoðenda“. Jónas er aftur á móti táknmynd sjálfs uppreisnarandans, enda þykist hún viss um að ef hann hefði „verið lifandi og á Þjóðfundinum hefði hann pottþétt farið út í beinar aðgerðir“. Í Andvaragreininni kemur skýrt fram að margháttaðar hugmyndir voru á lofti um staðsetningu þeirra Jónasar og Jóns í borgarmyndinni á sínum tíma og að það er engan veginn sjálfgefið að þeir skuli vera nú þar sem þeir eru.Í nýju hefti af Andvara birti ég grein undir titlinum "Manngangur sjálfstæðisbaráttunnar" þar sem rakið er hvernig líkneski Jóns Sigurðssonar rataði á Austurvöll. Í upphafi greinarinnar er vitnað í nýlega skáldsögu Kára Tuliniusar, Píslarvottar án hæfileika, þar sem segir frá fimm reykvískum ungmennum sem dreymir um að skipuleggja hryðjuverk en eiga í nokkru basli með að finna sér málstað sem þau geta trúað á og barist fyrir. Í síðari hluta sögunnar, sem gerist í nóvembermánuði 2008, sitja tvö þessara ungmenna, Sóli og Lilja, á bekk undir styttunni af Jónasi Hallgrímssyni í Hljómskálagarðinum og ræða um styttur bæjarins og táknrænt gildi þeirra. Sóli saknar líkneskis af Jóni Arasyni, eina „Íslendingnum sem beitti vopnum gegn Dönum“.  ‘Listaskáldið góða’ er hins helsta átrúnaðargoð Lilju og ef hún mætti ráða hefðu líkneski þeirra Jóns Sigurðssonar, sem stendur á miðjum Austurvelli, umsvifalaus vistaskipti. Hún segir meðal annars: "Af hverju heldurðu að Jónas sé hafður hérna í felum í rjóðri í Hljómskálagarðinum meðan dauðyfli eins og Jón Sigurðs stendur fyrir framan Alþingi? Ég meina það, gaurnum datt ekkert betra í hug til að vekja athygli á sjálfstæðisbaráttu Íslendinga en að senda danska ríkinu gíróseðil eins og einhver helvítis þjóðarbúðarloka. Hann er mest sorrí sjálfstæðishetja í öllum heiminum.“ Í augum stúlkunnar er Jón táknmynd þess úrkynjaða valds sem hún og félagar hennar vilja gera uppreisn gegn – „vælukjói og konungssleikja, hetja búrókrata og endurskoðenda“. Jónas er aftur á móti táknmynd sjálfs uppreisnarandans, enda þykist hún viss um að ef hann hefði „verið lifandi og á Þjóðfundinum hefði hann pottþétt farið út í beinar aðgerðir“. Í Andvaragreininni kemur skýrt fram að margháttaðar hugmyndir voru á lofti staðsetning þeirra Jónasar og Jóns í borgarmyndinni á sínum tíma og að það er engan veginn sjálfgefið að þeir skuli vera nú þar sem þeir eru.