Encyclopedia of Romantic Nationalism in Europe er tveggja binda stórvirki sem Amsterdam University Press hefur nýlega gefið út undir ritstjórn hollenska bókmenntafræðingins Joeps Leerssen. Um er að ræða tæplega 1500 síðna alfræðirit í stóru broti þar sem fjallað er um mikilvægi menningarlegrar þjóðarvitundar í einstökum löndum í Evrópu og áhrif hennar á þjóðernisstefnu í álfunni. Liðlega 20 síðna kafli er helgaður Íslandi en meðal höfunda að þeim færslum sem þar birtast eru Haraldur Bernharðsson, Terry Gunnell, Simon Halink, Karl Aspelund, Þórir Óskarsson, Gauti Kristmannsson, Sveinn Yngvi Egilsson, Adolf Friðriksson, Sveinn Einarsson, Loftur Guttormsson og Sigurjón Baldur Hafsteinsson. Ég skrifa þarna þrjár færslur; um upphaf bóka- og skjalasafna hér á landi, ungmenna- og íþróttafélög, og hina þjóðlegu íþrótt glímuna.
Útvarpsþættir Gísla Marteins Baldurssonar um Tinnabækurnar hafa vakið verðskuldaða athygli, ekki bara meðal aðdáenda Hergé, heldur yngri og eldri hlustenda sem eru að uppgötva í fyrsta skipti hve samofnar þessar sígildu teiknimyndasögur eru sögu síðustu aldar. Ég var svo heppinn að fá að spjalla um Svarta gullið við Gísla Martein í Lestinni 7. mars en nú er búið að safna saman á eina síðu umfjöllun um allar bækurnar. Einnig var ég meðal viðmælenda í einum af þeim fjórum yfirlitsþáttum sem Gísli Marteinn lauk við, nánar tiltekið í 3. þætti sem fjallaði um staðalímyndir í Tinnabókunum.
"Bandaríska bylgjan" er yfirskrift málstofu sem ég tek þátt í á Hugvísindaþingi föstudaginn 9. mars frá klukkan 13.30-16.00. Þar munum við Ásta Kristín Benediktsdóttir, Ástráður Eysteinsson, Haukur Yngvarsson, Magnús Sigurðsson, Kristín Svava Tómasdóttir ræða um bandaríska list og menningu í íslensku samhengi. Horft verður á landnám bandarískra bókmennta og kynningu á bandarískri nútímalist á Íslandi, rýnt verður í hasarblöð og teiknimyndasögur og bandarískir hermenn skoðaðir í hómóerótísku ljósi. Eins verður horft vestur um haf þar sem íslensk miðaldarit verða hluti bandarískrar dægurmenningar. Fyrirlestur minn nefnist "Norrænar goðsögur og amerísk hasarblöð á árum síðari heimsstyrjaldar" en höfuðviðfangsefnið verður röð myndasagna eftir Wright Lincoln (sem er líklega dulnefni) um Þór (Thor) í tímaritinu Weird Comics árið 1940. Útgefandi var fyrirtækið Fox Feature Syndicate en meðal annarra sem þar störfuðu voru Jack Kirby og Joe Simon. Báðir áttu þeir eftir að skapa myndasögu um þrumuguðinn norræna, ekki síst Jack Kirby.
"Dagur Prešerens: slóvenski menningarfrídagurinn" er haldinn hátíðlegur í Slóveníu ár hvert á dánardegi slóvenska þjóðskáldsins France Prešeren, 7. febrúar. Skáldsins er minnst í dagblöðum, skólum, leikhúsum og fleiri menningarstofnunum, en markmiðið er að vekja almenning til vitundar um mikilvægi þjóðarmenningarinnar. Í ár var slóvenska sjónvarpið RTV4 með ítarlega umfjöllun um Prešeren á þessum degi og beindi höfuðathygli að nýlegri bók Marijan Dović um skáldið, Prešeren po Prešernu: kanonizacija nacionalnega pesnika in kulturnega svetnika (2017). Bókin er ein af mörgum afurðum rannsókna á evrópskum þjóðardýrlingum sem Sveinn Yngvi Egilsson, Marko Juvan og við Marijan höfum unnið að undanfarin áratug. Var af þeim sökum einnig rætt við okkur Marko í þessu innslagi RTV4 og kom Jónas Hallgrímsson þar meðal annars við sögu.
"Kálfskinn og kósínus delta: Spurt og svarað um stílmælingar á íslenskum miðaldafrásögnum" er titill á fyrirlestri sem við Siguður Ingibergur Björnsson og Steingrímur Kárason flytjum í stofu 101 í Lögbergi á vegum Miðaldastofu Háskóla Íslands fimmtudaginn 11. janúar kl. 16.30. Þar gerum við grein fyrir svonefndum deltamælingum á stíl bókmenntatexta. Deltamælingar byggja á þeirri forsendu að hlutfallsleg tíðni algengustu orða í tilteknum texta myndi óumdeilanlegt „fingrafar“ viðkomandi höfundar. Hugmyndin er, með öðrum orðum, sú að hvert og eitt okkar hafi ekki aðeins persónulegan orðaforða heldur sé virkni þessa orðaforða líka persónubundin. Aðferðinni er meðal annars beitt til að bera kennsl á höfunda verka sem ekki er vitað hverjir hafi ritað. Við þremenningar beittum þessari aðferð við rannsóknir sem kynntar voru í greininni „Fingraför fornsagnahöfunda“ í hausthefti Skírnis 2017. Einnig var fjallað um þessar og aðrar hliðstæðar rannsóknir í fréttaþættinum Kveik á RÚV í nóvember. Í fyrirlestrinum ræðum við vítt og breitt um hverjir séu helstu kostir og ókostir þessarar aðferðar þegar miðaldahandrit eru annars vegar.
"Röntgenbild av isländsk surrealism – om Sjón" er titill á ritdómi um Sjónsbók: Ævintýrið um höfundinn, súrrealisma og sýnir eftir Úlfhildi Dagsdóttur sem ég birti í Nordisk Tidskrift 2/17 fyrr á þessu ári. Ritdómurinn er byggður á íslenskri umfjöllun minni sama verk sem birtist á Hugrás undir titlinum "Nútímabókmenntafræði í fullu fjöri" síðla árs 2016 og er niðurstaðan sú sama:"Hennes text växlar mellan språklig virtuositet, paradoxer, upprepningar och till och med uppsluppenhet, men hon menar allvar. "Sjónsbok" är en viktig grundläggande text om en av våra mest intressanta samtida författare."
"Hver skóp Þingvelli sem sögulegt minnismerki?" er titill greinar sem ég birti í nýju hefti Sögu, tímarits Sögufélags. Þar gagnrýni ég þá viðteknu skoðun að Jónas Hallgrímsson hafi lagt grunn að nútímahugmyndum Íslendinga um staðinn með ljóðum á borð við „Ísland“ og „Fjallið Skjaldbreiður“. Í grein í Skírni árið 2009 setti Sveinbjörn Rafnsson reyndar fram þá kenningu að Finnur Magnússon og Baldvin Einarsson hafi haft sín áhrif á þessi ljóð Jónasar en ég tel málið sé aðeins flóknara; skrif þeirra félaga eru að öllum líkindum bergmál skrifa breskra ferðamanna um Þingvelli frá öðrum áratug nítjándu aldar, einkum þó Sir Georges S. Mackenzie.
"Fingraför fornsagnahöfunda" er grein sem við Sigurður Ingibergur Björnsson og Steingrímur Páll Kárason birtum í nýjasta hefti Skírnis sem er nú á leið til áskrifenda. Þar er fjallað um leit manna að höfundum íslenskra fornsagna, og kynntar stílmælingar (e. stylometry) þeirra Sigurðar og Steingríms sem gefa vísbendingar um það hvort Snorri Sturluson sé, eins og margir telja, höfundur Egils sögu, og eins hvort Sturla Þórðarson, eins og Matthías Johannessen og Einar Kárason hafa haldið fram, sé höfundur Njáls sögu. Niðurstöður þessara mælinga styrkja aðra kenninguna en veikja hina, og gefa þar að auki forvitnilegar vísbendingar um stílleg tengsl fleiri fornsagna. Þess má geta að stílmælingar á fornsögum verða til umfjöllunar í fréttaþættinum Kveik þriðjudagskvöldið 28. nóvember.
Við Sif Ríkharðsdóttir og Sverrir og Ármann Jakobsdóttir efnum til samdrykkju í stofu 301 í Árnagarði föstudaginn 10. nóvember kl. 12.00-13.00. Tilefnið eru fimm nýleg fræðirit á ensku sem við höfum ýmist samið eða ritstýrt. Ármann mun kynna bók sína, The Troll Inside You: Paranormal Activity in the Medieval North, sem út kom hjá Punctum síðastliðið sumar. Sif mun kynna bók sína Emotions in Old Norse Literature. Translations, Voices, Contexts sem út kom hjá Boydell & Brewer nú í október. Sverrir mun kynna tvö nýútkomin greinasöfn, annars vegar The Routledge Research Companion to the Medieval Icelandic Sagas sem hann ritstýrir ásamt Ármanni Jakobssyni og hins vegar Sturla Þórðarson: Skald, Chieftain and Lawman sem hann ritstýrir ásamt Jóni Viðari Sigurðssyni. Að síðustu mun ég kynna bók mína Echoes of Valhalla. The Afterlife of the Eddas and Sagas sem út kom hjá Reaktion Books í aprílmánuði. Fundarstjóri er Torfi H. Tulinius. Gestum er velkomið að hafa með sér nesti og nærast á meðan á samdrykkjunni stendur.
Í Smásögum heimsins birtast íslenskar þýðingar á snjöllum smásögum úr öllum heimsins hornum. Á liðnu ári kom út fyrsta bindið með smásögum frá Norður-Ameríku en nú er komið út annað bindið þar sem smásögur frá Rómönsku-Ameríku birtast. Meðal höfunda sem eiga þarna sögur eru Jorge Luis Borges, Juan Rulfo, Clarice Lispector, Julio Cortázar, Pedro Peix, Yanick Lahens og María Luisa Bombal. Í stórum hópi þýðenda eru Guðbergur Bergsson, Ásdís R. Magnúsdóttir, Friðrik Rafnsson, Erla Erlendsdóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir, Hermann og Jón Hallur Stefánssynir, María Gestsdóttir, Sigfús Bjartmarsson, Skúli Jónsson, Rúnar Helgi Vignisson og Kristín Guðrún Jónsdóttir en tvö þeirra síðastnefndu eru með mér í ritstjórn þessa metnaðarfulla verkefnis. Áformað er að sögur frá Asíu og Eyjaálfu komi út að ári.
