Í anddyri Landsbókasafns er nú sýning í tilefni af aldarafmæli Gísla J. Ástþórssonar, höfundar Siggu Viggu, en á fimmtudag kl. 16.00 opnar önnur og almennari sýning helguð íslenskum myndasögum. Ég mun segja fáein orð þar um fyrstu skopmyndirnar og myndasögurnar sem birtust á íslensku, bæði frumsamdar og þýddar, þar með talið merka skopmynd sem Páll Melsteð (Paul M.) Clemens gerði af Skúa Thoroddsen árið 1908. Einnig hyggst ég draga fram nokkrar myndasögur Tryggva Magnússonar teiknara en færa má rök fyrir því að "Ökuhraði bifreiða" sé elst þeirra en hún birtist í Lesbók Morgunblaðsins 1925. Um er að ræða tvær tengdar myndir sem draga með skoplegum hætti fram muninn á ákvæðum lögreglusamþykktar um hámarkshraða farartækja og hinn lífshættulega veruleika hraðaksturs.

Á sumardaginn fyrsta var opið húsi í Eddu, húsi íslenskra fræða, sem fengið hafði nafn sitt síðasta vetrardag. Frá klukkan 10 til 16 flæddi fjöldi gesta um hinar þrjár efri hæðir hússins en einnig var dagskrá með fyrirlestrum, skáldskap, tónlist og myndasögum í boði. Ég var meðal fjórtán fræðimanna Íslensku- og menningardeildar og Árnastofnunnar sem hélt örfyrirlestra milli klukkan 13 og 14 og rakti á fimm mínútum rannsóknarsamstarf mitt við Steingrím Kárason, Sigurð Ingiberg Björnsson, Benedikt Hjartarson og Magnús Þór Þorbergsson á sviði fjarkönnunar (e. distant reading) bókmenntasögunnar. Fyrirlesturinn nefndist "Er hægt að segja íslenska bókmenntasögu með línu- og súluritum?" Við Steingrímur, Benedikt og Magnús vinnum að grein um okkar rannsóknir en nánar er rætt um rannsóknir okkar Steingríms og Sigurðar á stílmælingum fornsagna hér. 

Valgerður Þóroddsdóttir varði meistararitgerð sína í þýðingafræðum við Iowa-háskólann 11. apríl en hún samanstóð af greinargerð og enskri þýðingu á skáldverkinu Við tilheyrum sama myrkrinu -- af vináttu Marilyn Monroe og Greta Garbo eftir Kristínu Ómarsdóttur. Valgerður hefur áður þýtt ljóð og prósaverk eftir Kristínu - ljóðaúrvalið Waitress in Fall og skáldsöguna Swanfolk (Svanafólkið). Sú fyrrnefnda kom út hjá forlagi Valgerðar, Partus Press og fékk afar góða dóma og merkar viðurkenningar. Sú síðarnefnda kom út hjá Penguin á liðnu ári.  Við Aron Aji og Inara Verzemnieks vorum í meistaraprófsnefnd Valgerðar og tók ég þátt í vörninni í gegnum fjarfundabúnað. Óskandi er að þessi nýja þýðing kom út á bók fyrr eða síðar.

Við Daisy L. Neijmann fengum ásamt Silviu Cosimini styrk úr Styrktarsjóði Áslaugar Hafliðadóttur nýlega til að vinna tvær námsbækur í íslensku fyrir ítalska nemendur. Áhersla er lögð á alla færniþætti tungumálanáms: skilning (lestur og hlustun), talmál og ritun. Viðfangsefni eru fjölbreytt og tengjast íslensku samfélagi og daglegu lífi. Gerð þessara námsbóka verður í samræmi við áherslur í annarsmálsfræðum, kennslufræði erlendra tungumála og evrópska sjálfsmatsrammann, sem gerir ráð fyrir auknu sjálfstæði nemandans, sjálfsnámi og notkun fjölbreyttra miðla við tungumálanám. Styrkurinn var afhentur í hátíðarsal Aðalbyggingar síðastliðinn miðvikudag.

Í framhaldi af fyrirlestri mínum á Hugvísindaþingi tek ég þátt í ráðstefnu í Zurich 23.til 24. mars um frásagnarbókmenntir átjándu aldar. Ráðstefnan er hluti af viðamiklu rannsóknarverkefni sem Lena Rohrbach og fleiri fræðimenn við háskóla í Zurich og Basel hafa staðið að undanfarin ár og beinist þar athyglin að þróun skáldsögunnar sem bókmenntagreinar á Norðurlöndum á viðkomandi tímabili. Ég hyggst fjalla um tengsl Ólafssögu við sígildar frásagnarbókmenntir fyrri alda, einkum Odysseifskviðu, Þúsund og eina nótt og Leitina að hinum helga gral. Sæki ég í þessari umfjöllun mjög til skrifa búlgarsk-franska fræðimannsins Tzvetans Todorov í verkinu The Poetics of Prose. Nefnist fyrirlesturinn "Saga Ólafs Þórhallasonar and the Literary Tradition" og er á dagskrá föstudaignn 24. mars kl. 11.30.

Í annað sinn á sjö árum held ég fyrirlestur um Sögu Ólafs Þórhallasonar eftir Eirík Laxdal á Hugvísindaþingi Háskóla Íslands laugardaginn 11. mars. Árið 2016 ræddi ég um tengsl verksins við þjóðsöguna "Selmatseljan" en að þessu sinni hyggst ég skoða réttarhöld sem fara fram í sögunni. Þau eru dæmi um þá tilhneygingu höfundar að lýsa sömu viðburðum oftar en einu sinni og varpa stöðugt nýju ljósi á þá. Sagan er að þessu leyti lík hefðbundinni leynilögreglusögu. Fyrirlesturinn er hluti af málstofu um lög og rétt sem er á dagskrá kl. 15-16.30 í stofu 304 í Árnagarði. Ps. Í framhaldi af fyrirlestrinum var ég í viðtali við Gunnar Smára Egilsson á Rauða borðinu um þetta efni.

„Fjarkönnun íslenskrar bókmenntasögu: Verkefni, innsýn og áskoranir“ er titill viðburðar þar sem við Benedikt Hjartarson,  Magnús Þór Þorbergsson og Steingrímur Páll Kárason kynnum niðurstöður rannsókna sem byggja á upplýsingum úr gagnagrunni Landskerfis íslenskra bókasafna. Hann verður haldinn á vegum Bókmennta- og listfræðastofnunar í stofu HT101 á Háskólatorgi 24. nóvember kl. 12-13. Við fjórmenningar erum að hætta okkur inn á rannsóknarsvið sem má kenna við fjarkönnun, fjarrýni eða fjarlestur (e. distant reading) en þar er unnið á skapandi hátt með stafrænar upplýsingar af vettvangi bókmenntanna. Markmiðið slíkra rannsókna er í og með að ögra hefðbundinni áherslu fræðimanna á túlkun einstakra texta og fáeina viðurkennda höfunda eða bókmenntagreinar og beina athyglinni þess í stað að almennari og óhlutbundnari þáttum bókmenntakerfisins.

"Gleymska er náttúrulegt ferli, ódauðleiki er flókið menningarlegt gangvirki" er titill á viðtali sem Irena Samide tók við okkur Marijan Dović í tilefni af því að bókin Great Immortality, sem við ritstýrðum saman 2019, hlaut nýlega verðlaun hjá samtökum evrópskra samanburðarbókmenntafræðinga (ESCL Excellence Award for Collaborative Research). Viðtalið birtist upphaflega á slóvensku í tímaritinu Primerjalna književnost en hefur nú verið endurbirt í endurskoðaðri gerð á ensku í CompLit. Journal of European Literature, Arts and Society. 

"Staða þýddra bókmennta innan fjölkerfis bókmenntanna" eftir Itamar Even-Zohar er ein af áhrifamestu fræðigreinum sem birst hafa um þýðingar á liðnum áratugum. Hún var samin upphaflega 1978 og birt í nýrri útgáfu 1990 og er nú aðgengileg á íslensku í þýðingu minni í nýútkomnu hefti af Ritinu. Þýðingin er "utan þema" en þema Ritsins að þessu sinni eru rannsóknir á femínisma. Ásdís Helga Ólafsdóttir, Guðrún Steinþórsdóttir, Unnur Birna Karlsdóttir, Alda Björk Valdimarsdóttir, Hólmfríður Garðarsdóttir, Arnfríður Guðmundsdóttir og Helga Kress skrifa fjölbreyttar greinar um efnið. Ritstjórar Ritsins eru þær Guðrún og Sigríður Margrét Guðmundsdóttir.

Lög og bókmenntir er yfirskrift málstofu sem er hluti af Þjóðarspeglinum, ráðstefnu um félagsvísindi við Háskóla Íslands föstudaginn 28. október næstkomandi. Þar munum við Guðrún Steinþórsdóttir, Hafsteinn Þór Hauksson og Ástráður Eysteinsson kanna ýmsa áhugaverða snertifleti bókmenntafræði og lögfræði. Guðrún fjallar um Ég heiti Ísbjörg, ég er ljón eftir Vigdísi Grímsdóttur og Ástráður um Réttarhöldin eftir Kafka en í báðum þessum skáldsögum er dregin upp mynd af samskiptum sakborninga og dómsstóla. Erindi mitt kallast "Hvar skarast heimsbókmenntirnar og lögfræðin?" en þar verður sjónum beint að verkum eftir William Shakespeare, Albert Camus og Steen Steensen Blicher sem lögfræðingar hafa sýnt fræðilegan áhuga. Þá mun Hafsteinn Þór velta vöngum yfir því hvaða íslensk skáldverk gætu átt erindi við lögfræðinema hér á landi. Málstofan fer fram í Lögbergi, stofu 101 og hefst klukkan 11.00. Hægt er að skoða ágrip erinda á s. 64-66 í ráðstefnuriti Þjóðarspegilsins.