Lög og bókmenntir er yfirskrift málstofu sem er hluti af Þjóðarspeglinum, ráðstefnu um félagsvísindi við Háskóla Íslands föstudaginn 28. október næstkomandi. Þar munum við Guðrún Steinþórsdóttir, Hafsteinn Þór Hauksson og Ástráður Eysteinsson kanna ýmsa áhugaverða snertifleti bókmenntafræði og lögfræði. Guðrún fjallar um Ég heiti Ísbjörg, ég er ljón eftir Vigdísi Grímsdóttur og Ástráður um Réttarhöldin eftir Kafka en í báðum þessum skáldsögum er dregin upp mynd af samskiptum sakborninga og dómsstóla. Erindi mitt kallast "Hvar skarast heimsbókmenntirnar og lögfræðin?" en þar verður sjónum beint að verkum eftir William Shakespeare, Albert Camus og Steen Steensen Blicher sem lögfræðingar hafa sýnt fræðilegan áhuga. Þá mun Hafsteinn Þór velta vöngum yfir því hvaða íslensk skáldverk gætu átt erindi við lögfræðinema hér á landi. Málstofan fer fram í Lögbergi, stofu 101 og hefst klukkan 11.00. Hægt er að skoða ágrip erinda á s. 64-66 í ráðstefnuriti Þjóðarspegilsins.

Heildarritsafn verka Sjóns er komið út á vegum Forlagsins. Alls telur það níu bindi og fylgir hverju bindi eftirmáli, Meðal höfunda þeirra eru Ásta Kristín Benediktsdóttir, Sverrir Norland, Ástráður Eysteinsson og Anne Carson.  "Brot úr höfundarverki" er titill eftirmála sem ég skrifa um fyrstu skáldsögu Sjóns, Stálnótt, en hún kom út árið 1987. Niðurlagsorðin eru svohljóðandi: "Skáldið hélt áfram að þróa þessa fagurfræði í seinni verkum sínum, þar með talið hinum marglaga þríleiks CoDex 1962 sem inniheldur skáldsögurnar Augu þín sáu mig (1994), Með titrandi tár (2001) og Ég er sofandi hurð (2016). Um leið brúar Stálnótt bilið milli forms ljóðabókarinnar og nóvellunnar og vísar að því leyti fram á veginn til hinna hnitmiðuðu frásagna Skugga-Baldurs (2003) og Mánasteins (2013). Þessi fyrsta skáldsaga Sjóns frá haustinu 1987 er því eitthvert brot af höfundarverkinu einsog það er í þann veginn að verða …"

"Hvers er sæmdin?" er titill málsþings sem Hagþenkir og Rithöfundasambandið standa fyrir í Þjóðminjasafni kl. 15.00 miðvikudaginn 5. október. Þar verður fjallað um höfundarétt og sæmdarrétt á sviði bókmenntasköpunar. Fyrirlesarar eru auk mín þau Sigríður Ingibjörg Gísladóttir lögmaður, Jón Ólafsson prófessor og Oddný Eir Ævarsdóttir rithöfundur. Erindi mitt nefnist "Lagagreinar og bókmenntagreinar" og beinist annars vegar að þeim ólíku væntingum sem lesendur gera til verka og höfunda innan ólíkra bókmenntagreina og hins vegar þeirri staðreynd að í höfundalögum er ekki gerður skýr greinarmunur á því sviði.

Nýlega kom greinasafnið Old Norse-Icelandic Philology and National Identity in the Long Nineteenth Century út hjá hollenska forlaginu Brill í ritröð um menningarlega þjóðernisstefnu. Gylfi Gunnlaugsson og Clarence E. Glad ritstýrðu safninu og skrifa drjúgan hluta textans. Þriðjudaginn 17. maí tökum við Guðmundur og Hálfdánarson og Bragi Þorgrímur Ólafsson þátt í málstofu um bókina. Ég hef hugsað mér að setja verkið í samhengi við önnur rit í umræddri ritröð og hið merkilega starf sem Joep Leerssen hefur staðið fyrir á umliðnum árum undir merkjum SPIN. En ég mun einnig setja þessar rannsóknir í samband við strauma og stefnur meðal fræðimanna innan Reykjavíkur Akademíunnar. Þeir Gylfi og Clarence hafa lengi starfað innan vébanda hennar og axlað margháttaða ábyrgð á starfseminni.

"Svartfugl: Vannýtt kennsluefni í lögfræði" er titill málstofu sem við Ingibjörg Þorsteinsdóttir og Hafsteinn Þór Hafsteinsson stöndum að á Hugvísindaþingi 12. mars. Erindi Hafsteins, sem er dósent í lögfræði við Háskóla Íslands, nefnist "Til þess eru allt of margir afskekktir bæir á óru landi Íslandi“ – Þankar um réttarríki á strjálbýlli eyju við ysta haf" og erindi Ingibjargar, sem er dómsstjóri Héraðsdóms Reykjavíkur ber titilinn "Þar sem er efi þar er von. Hugleiðingar um sekt og sönnunargögn í Svartfugli". Sjálfur mun ég leggja áherslu á líkindi Svartfugls og skáldsögunnar Vaðlaklerks eftir danska skáldið Blicher en verkið hefur með góðum árangri verið notað í kennslu í námskeiðum um bókmenntir og lög við Kaupmannahafnarháskóla. Málstofan er í stofu 202 í Odda og stendur frá kl. 13.00-14.30.

Jodie Childers varði doktorsritgerð sína, "Transnational Political and Literary Encounters: The Idea of Ameríka in Icelandic Fiction, 1920–1990" við enskudeild The University of Massachusetts um miðjan desember síðastliðinn.Ritgerðin er unnin á sviði Ameríkufræða (American Studies) en athygli beinist einkum að margbrotnu sambandi Halldórs Laxness við Ameríku, allt frá því að honum var synjað um landgöngu þar í byrjun þriðja áratugar 20. aldar til þess að skáldsaga hans, Atómstöðin, vakti úlfúð meðal íslenskra og bandarískra ráðamanna á sjötta áratugnum. Í lokakafla ritgerðarinnar kannar Childers síðan ímynd Ameríku í skáldverkum eftir yngri skáld, þar á meðal Ástu Sigurðardóttur og Einar Kárason. Leiðbeinandi ritgerðarinnar var Ron Welburn en að auki sátum við Frank Hugus og Asha Nadkarni í doktorsnefndinni.

"Stylometry and the Faded Fingerprints of Saga Authors" er titill greinar sem við Steingrímur Páll Kárason og Sigurður Ingibergur Björnsson birtum í nýútkomnu fræðiriti, In Search of the Culprit. Aspects of Medieval Authorship. Ritstjórar þess eru Rösli og Stefanie Gropper en útgefandi De Gruyter. Um er að ræða kynningu á aðferðarfræði svonefndra stílmælinga (e. stylometry) og er henni beitt á stórt safn íslenskra miðaldatexta. Greinin skarast við grein sem við birtum í Skírni árið 2017 en hér eru þó kynntar spánýjar niðurstöður sem byggjast á stærra textasafni og þróaðri aðferðum en áður. Greinin er í opnum aðgangi en einnig má nú nálgast niðurstöður yngri og eldri stílmælinga þeirra Steingríms og Sigurðar á vefslóðinni fingrafor.ullur.net. Stuttlega var fjallað um þessa rannsókn á Stöð 2 og vefmiðlinum Vísi.

Nýútkomið hausthefti Skírnis hefur meðal annars að geyma grein okkar Ásgeirs Brynjars Torfasonar, "Hinn alþjóðlegi peningaleikur" sem fjallar um einkavæðingu ríkisbanka í ljósi glæpasagna Þráins Bertelssonar. Höfuðáhersla er lögð á verkin Tungumál fuglanna (1987) sem Þráinn gaf út undir dulnefninu Tómas Davíðsson og Dauðans óvissi tími (2004) en þar er gefið með skýrum hætti til kynna að einkavæðing bankanna hafi verið feigðarflan. Greinin er hluti af víðtækari þverfaglegri rannsókn okkar Ásgeirs á snertiflötum íslensks viðskiptalífs og íslenskra bókmennta á fyrsta áratug þessarar aldar en tengist einnig gagnabankanum Hrunið, þið munið sem ég vann að ásamt Markúsi Þórhallssyni og fleirum fyrir fáeinum árum.

Í vetur setur Borgarleikhúsið upp sýninguna Njála – á hundavaði þar sem þeir félagar í hljómsveitinni Hundur í óskilum, Hjörleifur Hjartarson og Eiríkur Stephensen fara höndum um þetta höfuðvígi íslenskrar bókmenntasögu, sjálfa Brennu-Njálssögu. Á námskeiði sem Endurmenntun HÍ stóð fyrir um mánaðarmótin október/nóvember fengu þátttakendur innsýn í Njálu og uppsetninguna á verkinu. Við Hjörleifur Hjartarson hittum hópinn eitt kvöld og ræddi ég þar um erlendar sviðsetningar Njáls sögu. Viku síðar sóttu nemendur  forsýningu í leikhúsinu og ræddu við aðstandendur sýningarinnar um æfingaferli, vinnuaðferðir og markmið.

Greinasafnið Great Immortality: Studies on European Cultural Sainthood (Brill 2019), sem við Marijan Dović ritstýrðum, hlaut á dögunum evrópskra samanburðarbókmenntafræðinga (ESCL Excellence Award for Collaborative Research). Auk bókar okkar Marijans voru tilnefnd af sérstakri dómnefnd greinasöfnin Literary Second Cities (Palgrave 2017), Prismatic Translation (MHRA, 2019) og Reconfiguring Human, Nonhuman and Posthuman in Literature and Culture (Routledge, 2020). Í umsögn dómnefndar kom fram að öll tilnefndu verkin geymdu heildstæða umfjöllun fræðimanna frá ýmsum þjóðlöndum um þverfagleg viðfangsefni. Í Great Immortality væru bókmenntarannsóknir fléttaðar með áhugaverðum hætti saman við minnisfræði, auk þess sem sérstaklega var tekið til þess hve víðfeðm umfjöllunin væri en hún nær frá Úkraínu í austri, Katalóníu í suðri, Íslands í norðri til Hollands í vestri. Sjá nánar frétt á vef HÍ.